Een theaterstuk © Jan van Westerlaak
m.m.v. Helena Lizari
'Ik was het,' zei de koning, 'ik, die alle besluiten nam.'
'Het was ik,' zei de nar, 'die erom lachte.'
'Juist,' zei de koning, 'en om besluiten lach je niet.
Maar wie het laatst lacht, lacht het best'.
En hij liet de nar zijn tong uit de mond steken.
‘Good to be back in my den, in my old rags. Have just eaten I regret to say three bananas and only with difficulty
refrained from fourth. Fatal thing for a man with my condition. [Vehemently:] Cut'em out!’
(Uit: 'Krapp's last tape', Samuel Beckett.)
We zien een video afgespeeld met daarop het gezicht van Gerardjan Rijnders.
Tussendoor stelt een interviewer vragen.
Teksten van Gerardjan Rijnders als: 'dit gedeelte, ja'.
De video speelt enige tijd (eventueel groot scherm); dan komen man en vrouw op.
De vrouw zet de video af, onder het stuk zo nu en dan weer aan.
Ook onder het stuk heeft ze de mogelijkheid het met de koptelefoon op de beluisteren, voor de toeschouwers is er
dan slechts beeld.
Man en vrouw na pauze terug in het repetitielokaal.
Lampen op de vloer. Repetitietafeltje. Twee kledingrekken.
Vrouw leest dan wel bladert wat in de krant (El Pais?).
Koffie op het tafeltje? Opwarmoefeningen
M: Ik moest net denken
aan een voorstelling
die ik ooit eens gezien heb
zo prachtig
zo mooi
dat het me deed denken aan
mijn lang geleden overleden vader.
Eerbiedige stilte
paste daar.
Ze kregen een prijs
daarvoor geloof ik
althans een foto van mijn
overleden vader
daar bleef ik maar aan denken
zo'n sympathiek man
die..nou ja, laat ik niet
sentimenteel worden.
In elk geval die acteur
Marcel heette hij
had een foto van zijn vader
op het toneel.
Dat wil ik ook
dacht ik,
maar ik kon geen foto van
mijn vader meer vinden
mijn ouders heel lang geleden gescheiden
en mijn vader al lang dood.
Dus ik vertel u maar
hier had een foto van mijn vader
moeten staan.
En dan nog wat
hij kreeg de prijs voor de
beste acteur niet terwijl
hij hem wel verdiend had
maar ja zo is het leven
soms..
Ooit heb ook ik grote successen gekend
en mooie kritieken gehad
maar dat is lang geleden.
Met de acteur Jaap Hoogstra
een groot Fries acteur
heb ik triomfen gevierd
ook toen hij
in het verpleeghuis zat
hebben we nog onbedaarlijk gelachen.
Hij vroeg: 'mag ik hier ook een joint
opsteken' aan de zuster
tijdens het aannamegesprek
waarop de zuster lachend zei:
'In de huiskamer
zullen de andere bewoners
er wel moeite mee hebben,
maar op uw eigen kamer
mag het wel'.
Hij was toen 81
en dronk en blowde
dat het een lieve lust was.
Het toneelstuk wat ik
daar over schreef
geïnspireerd op Jean Genet
zal ik u besparen
dat staat vol met….
Een aardige anekdote
is misschien wel dat
Jaap Hoogstra ooit zei dat hij
veel minder wilde drinken
in elk geval niet meer overdag
en voor ons beiden een
glas pure jus d'orange had gemaakt
en mij per ongeluk
zijn glas gaf
dat half vol zat met wodka
en de andere helft dus met jus d'orange
proefde ik en ik
spuugde het uit
(15.00 u. 's middags)
en goot de rest
door de gootsteen
wat hij verbijsterd aanzag.
Ik zei: 'er zat per ongeluk
wat wodka in mijn jus';
hij keek erg betrapt en
zei dat hij ook niet wist
hoe die wodka daarin gekomen was.
Een groot acteur.
Ook op zijn 82e toen hij
stierf en zijn vriend
Jan en ik op het cruciale
moment binnen liepen.
Een halve minuut nadat een
zuster aan het begin van de gang gezegd had:
'het gaat wel met hem,
hij slaapt'
blies hij aan het eind van de gang
toen wij binnen kwamen
zijn laatste adem uit.
Omdat Jaap zelf verteld had dat
hij eerder in het bijzijn
van zijn toenmalige partner Sjors
in hun huiskamer ooit
gespeeld had dat hij
dood was, waarop Sjors
gelijk in paniek de ambulance belde
die Jaap kort daarop weer
moest afbellen,
daarom dus,
sloegen wij hem zacht
en een beetje harder ook
in zijn gezicht
en riepen hard:
'Jaap, ben je echt dood?'
waarop hij nog wat met
zijn oogleden knipperde
en zijn laatste adem metterdaad
uitblies.
We waren wat later
wel opgelucht
toen de arts inderdaad een
natuurlijke dood vaststelde
tot aan de laatste seconde had
Jaap als groot acteur,
dit dus goed gespeeld.
Zijn vriend Jan zal het
ongetwijfeld prachtig vinden
als ik hier nu op het
toneel eindelijk zeg
dat Jaap ook een vals secreet en
een gemeen kreng kon zijn.
Van de doden niets dan goeds
was eigenlijk ook
zijn stijl helemaal niet.
'Geboorte werd hem zijn dood
opnieuw
woorden schieten tekort
sterven ook'
was zijn lievelingsopening
van zijn favoriete monoloog
een stuk monoloog
van Samuel Beckett
hoewel hij een andere
toneelschrijver, Thomas Bernard
maar niets vond zodat
hij zelfs een rol als Minetti
in het prachtige stuk Minetti
van Thomas Bernard weigerde
'geen goede toneelschrijver, die Bernard'
zei hij maar vond Minetti wel
een goede toneelspeler.
Zelf had hij ook nog
jeugdtheaterstukken geschreven
die vaak opgevoerd werden, zelfs in Duitsland
maar ik dwaal af,
die dode Jaap dus
een groots acteur met walgelijke manieren ook
slordig is nog een eufemisme
voor die keren dat hij vergat
de kraan in de kleedkamer
dicht te draaien
na het schminken
zodat ik weer kon
gaan dweilen
bij voorkeur met zijn handdoek
en op zijn 81e nog seksueel
actief met
jonge mannen;
blijft dit zo binnen de perken
of is het er al buiten?
Voor heftige homo-erotische teksten
ziet u a.u.b. het werk van
GK van het Reve en de dichter Th. Van Os
daar houden we ons nu niet mee bezig
maar waar waren we gebleven
bij een foto van mijn
overleden vader.
Zeg jij ook eens wat?
| V: Como tu sabes | (Zoals je weet) |
| M: ¿Que? | (Wat?) |
| V: No quiero hablar ahora | (Ik hou niet zo van praten nu) |
| M: ¿Y? | (En?) |
V: Doet een soort dans in en met de stoel, althans acrobatiek in de stoel.
Dit duurt even.
M: Staat op
Doet een aantal bewegingen
En dit gedicht:
V: Un poema M: Een gedicht
Un poema Para tí Sin errores (?) |
Een gedicht Voor jou Zonder fouten (?) |
Man en vrouw kijken elkaar aan
En dansen al dan niet een duet.
M: Tja, wat kan ik nu nog meer zeggen?
Dat ik ooit eens les gehad heb
van een fantastische speldocent
hij was een Engelsman
en hij bestond het om
nu eens niet leerlingen
verhit verkeerde dingen toe te roepen
als ze weer eens voorzichtig
iets moois trachten te spelen
maar hij vroeg na afloop
van je spel:
'En hoe vond je het zelf gaan?'
Waarop je jezelf genadeloos
op de pijnbank kon leggen
als je wilde
of niet.
(Vrouw begint een langzame danssolo terwijl de tekst doorgaat)
Ieder leert op zijn/haar eigen manier.
Een wijze man dus
deze engelse speldocent
overigens ook iemand die
het bestond om jaren later
nog eens naar een voorstelling
die ik regisseerde te komen kijken
(hij is ook nog een uiterst briljant regisseur
en is het er volgens mij helemaal mee eens
dat ik zijn naam hier niet noem).
Hoe komt het dat buitenlandse docenten
in Nederland vaak zoveel
nederiger met hun leerlingen omgaan
dan Nederlandse?
Die Nederlanders willen dan toch weer teveel demonstreren
hoe groot Ego ze zelf hebben?
Voor hem nu wil ik graag
een stukje monoloog in
het Engels doen.
Kan hij me later
vragen wat ik zelf van mijn engelse uitspraak vond
'Nou, nogal Nederlands'
zal ik antwoorden:
'To be or not to be,
is not the only question
there are more questions
like:
How will I earn a living
where can I find a
decent house?
How not to be molested
by your family or some people out there?
Questions enough ('questions, questions, questions troubling the mind of the average person today' to quote a
famous performer and he went on: 'where can I go to get my music installation repaired?')
But answers?
Who was the one that once said:
'A fool can ask more
than ten wise men know?'
Well where are the wise men or women?
I want to get answers
on life questions like:
'Is there a God or are there Gods and why
do religions fight
each other when each religion
is preaching love?
and can we please take
a minute silence for everyone
who died of AIDS please.
(Minute silence)
Because in one way or another
they sought love too,
this is no political statement
this is religion, I think.
Anyway, where was I?
I forgot my lines,
let me start all over again:
to be or not to be
is not the only question
there are more questions
I mean my questions.
So nowadays with internet
you can search answers
for all your questions
but is an answer
that a search engine can give you
(23.476 matches found
for your question)
an answer?
Why do we never
get a real answer
and then again the only answer
is the answer you can give yourself?
So that is why this brilliant English teacher said:
'Wat vind je er zelf van?'
Dan nu een andere vraag:
'Waarom zijn theatermensen (acteurs, dramaturgen, critici, dansers, cabaretiers, mimespelers, speldocenten,
technici, inspiciënten, schouwburgdirecteuren en noem de hele zooi maar op)
aan de ene kant fantastische mensen, zo prachtig in zo'n schitterend vak en super liefdevol
en aan de andere kant soms zo cynisch?'
Cynisme= het twijfelen aan de edele bedoelingen
van je medemensen volgens een woordenboek (geen reclame want geen sponsor)..
In een interview met een acteur (m/v)
wiens naam ik u zal besparen
las ik: 'ja, ik ben in de loop der jaren
cynisch geworden, en dat komt niet door mijn jeugd'.
Hoe zijn die jaren van die acteur na zijn jeugd
dan verlopen vraag ik me af
voor welke ramspoed en ellende heeft
hij dan gekozen, waardoor hij
zo verbitterd is geworden? Waarom heeft hij
op zijn lokale toneelschool zijn mond niet
opengedaan tegen domme docenten?
Of medeleerlingen terecht gewezen?
Een binnenvettertje, deze acteur? Waar acteurs
toch geacht worden wat extravert te zijn?
Waarom kunnen mensen niet inzien
dat omgaan met teveel cynische mensen
ook van zichzelf een cynisch mens kan maken?
Waarom is of was cynisme in de mode?
(Dat is nu al meer dan 1 vraag, maar:
we gaan door.)
Waarom verhuizen mensen als de stad
ze moe maakt en cynisch
niet naar het platteland?
Jan Wolkers schijnt erg gelukkig te zijn
op Texel en is hij daardoor
een minder beeldhouwer of schrijver geworden?
Maar ja, aan de andere kant
dan toch weer die overmaat aan liefde.
Is er een wet die zegt dat gefrustreerde
of onbeantwoorde liefde in het kwadraat leidt tot cynisme?
(Schrijft op en zegt tegelijk:)
C = OL kwadraat (C= Cynisme; O = Onbeantwoorde of gefrustreerde en L = Liefde)
Dat doet me ergens aan denken.
aan menselijke denkfouten ook.
Dat mensen zich eens en voor altijd realiseren
dat ZE ZELF KEUZES MAKEN (met minimaal een stemverheffing)
in hun verwarde emoties dan toch nog altijd
zelf keuzes maken!
(1 minuut stilte wederom)
U realiseert zich dat nu wel
hoewel misschien..
Maar later popt dat al dan niet modieuze cynisme weer op.
Waarom gaan theatermensen niet een tijd
zoals Marcel in de zorg?
Gewoon, om te ontcynismen?
Mensen verzorgen en liefde geven,
maar neen, het ego moet worden gestreeld
en lukt dat niet dan word ik een cynicus.
Of gewoon maar eens beginnen met twijfelen
een cursus twijfelen voor theatermensen, of zelfonderzoek
Met de vraag daarbij:
hoe heeft het ooit in de mode kunnen komen: cynisme?
Geëerd publiek. Ik zal nooit aan uw edele bedoelingen twijfelen.
Ik hou van U (danseres kijkt hem aan, ze stoppen beiden en lopen op elkaar toe)
(Geluidsband: het stadion juicht!!)
V: I do not like soccer. (Stopt.)
M: Voetbal dus.
Het antwoord op alle vragen voor de moderne man.
Daar valt veel over te zeggen.
M: Ze kunnen geen strafschoppen nemen,
die Nederlanders.
En terecht, deze uitspraak.
Ik las in de Independent (een Ierse krant)
van vandaag: 'The Dutch are
like Van Nistelrooij,
great players but don't let
them take penalties'.
V: Exactly.
M: Je kunt ze geen ongelijk geven
Helaas. Ik bedoel
zet 11 internationale Spaanse voetbalvrouwen
op het veld, tegen 11 Nederlandse mannen,
internationals desnoods,
die Spaanse vrouwen vormen een gesloten
defensie, het wordt 0 - 0 ook na verlenging
en de Spaanse vrouwen winnen dan de wedstrijd met het strafschoppen nemen
Neen, dan de Nederlandse hockeyers en Hockeysters.
Die winnen tenminste op karakter en met (straf)ballen.
Je zou toch eigenlijk alle Nederlanders
hockeysupporters moeten maken.
Die hockeyers (m/v) oefenen tenminste met strafballen nemen.
M: Je moet dus oefenen.
en oefenen en oefenen met strafschoppen.
Dat schreef Jan Mulder ook al,
en dan nog eens oefenen.
Kom op.
M & V maken met krijt of touw een doel.
Verdelen het in 9 vakken:
1 |
4 |
7 |
2 |
5 |
8 |
3 |
6 |
9 |
M: OK, op plaats 4, 5 en 6 moet je nooit schieten.
Daar staat de doelman.
Tenzij je Johan Neeskens heette
of zeker weet dat de doelman altijd op een hoek gokt.
Maar laten we het eerst goed oefenen, zoals het hoort.
De doelman legt de langste weg af van zijn staande positie
naar de vakken 1, 3, 7 of 9.
Dus daar oefen je op.
In die vakken te schieten.
Het beste zijn vak 3 en 9
want schiet je in 1 en 7 te hoog
dan gaat hij over en bij 3 en 9 er dus in.
M: Nu ben ik de Nederlandse voetballer
en ga jij nu eens op doel staan.
(Man neemt een aanloop voor de goal, stopt halverwege en draait zich om naar het publiek.)
OK ik zeg nu even wat ik denk:
'Ik ben Nederlander, dus uit het land van Johan Cruijff,
dus ik kan goed voetballen, dus ik hoef niet te oefenen
op penalties'
(Neemt een aanloop en schiet hoog over)
U ziet mijn Nederlandse arrogantie nekt me weer eens.
Niet geoefend op strafschoppen nemen, omdat dat zogenaamd niet kan
vinden wij, geborneerde sufkoppen van een Nederlanders.
Waarvoor worden betaald voetballers in 's hemelsnaam betaald?
V: Nu ik.
(Concentreert zich. Neemt een aanloop. Schiet in de 9)
M: Dat moeten alle Nederlandse voetballers vanaf nu
iedere training verplicht oefenen: minimaal 24 strafschoppen per training.
Daarvan moeten er na een maand ook 24 raak zijn.
En dat blijven oefenen.
Dat is vanzelf ook 'oefenen onder wedstrijddruk'.
(M & V doen nu een ander balspel, alles kan van knikkeren tot wat voor een balspel maar ook.)
M: Zoals je ziet: je moet dus oefenen.
Hoewel ik laatst wel Roy Mackaay een strafschop zag benutten
maar die speelt dan ook in Spanje, o neen, in Duitsland tegenwoordig en heeft nauwelijks een Nederlandse naam.
M: Kees van Iersel zei al ooit eens
dat voetbal de grootste theatershow ter wereld was
en Nederland een goede speler als ze maar
meer oefenden op strafschoppen.
Dit heb ik van wijlen Jaap Hoogstra
die voor theatergroep Studio speelde
waar Kees van Iersel een meer dan begenadigd artistiek leider en regisseur van was
Studio introduceerde veel van het werk
van Samuel Beckett in Nederland
die was weer een erg goed cricketspeler
maar goed dit onderdeel theatergeschiedenis
gaat wellicht een beetje buiten uw boekje.
Je moet dus heel erg goed oefenen.
M & V: Doen een geïmproviseerde dans
V voorop, beginnend, leidend.
Wellicht beginnend met de bal.
Na de geïmproviseerde choreografie staan ze met de rug naar elkaar.
V: Homoseksualiteit
M: Hans van Manen
V: Dance
M: Martha Graham
V: Unsere Leichen leben noch
M: Rosa von Praunheim
V: Art
M: Jan de Fabre
V: Ah, l'art
M: O, art
V: Museum
M: Naked shit pictures
V: Artists only
M: Peter Klashorst
V: Prison
M: Jealous women
V: Not jealous
M: Ellen ten Damme
V: Deutschland
M: Heiraten
V: Jungen, komm bald wieder
M: Freddy und die Düsenjäger
V: In einer kleiner Konditorei
M: Bitte
V: Koyanitskatsi
M: Film, hoe spel je dat, snel
V: (hele snelle klanken achter elkaar, lang, dan langzaam)
M: Annemarie Oster
V: Critics
M: Heeft mooie ogen
V: Nice critics
M: En een zuivere pen
V: Geen geslijm
M: Sinusitus
V: Hernia
M: Gebreken
V: Komen met de leeftijd
M: Ego, als ik teveel aan het woord ben is dat dan hetzelfde egocentrisme als dat jij teveel danst? Twee uitdrukkingsvormen
van egoïsme?
V: Estupido
M: Nicely mend
V: English writer
M: Joe Orton
V: Dandy
M: Killed by boyfriend
V: Suicide
M: Is painful, Herman Brood
V: Dope Sucks
M: Jezus saves you
V: I can count on you
M: Maria
V: I quit this game
M: Enough is enough
Gaan samen over in een gezongen gedeelte genaamd: 'and now your points'
'And now your points
for Spain and Holland'
et maintenant
douze points
pour les Pays-Bas no for Spain
Spain seventy
o pardon seventeen
points o pardon
I mean seven points'
Beiden: we won!!
V:We do not kiss!
M: Ladies and gentlemen
due to some misunderstanding
we will not kiss tonight.
V: You see our partners are in the crowd
this evening watching us
and they are unlike Ellen ten Damme
very, very, very jealous
so we promised not to kiss
and not to get naked.
M & V:Werpen elkaar kushandjes toe
kussen elkaar op een meter afstand.
Naar de zaal:
M & V: 'That was no real kiss!!
That was no sort of kind of kiss!!
Jealous??
(Gesmoord geluid uit de zaal)
M: Komen we dus op jaloezie,
tja, minnenijd (een mooi woord)
afgunst uit liefde.
Kun je uit liefde afgunstig zijn?
Een paradox misschien
wetenschappelijk onderzoek
heeft aangetoond dat een lichte mate van jaloezie
gezond is voor het behoud van de relatie en
de logistiek in de menselijke soort
als iedereen maar met iedereen..
Hé, waar ga je heen?
(Vrouw loopt het publiek in.)
Natuurlijk naar haar partner
zeggen dat die zoen van net
niks te betekenen had
dat het maar toneel was, maar spel,
nou, die van mij weet dat wel,
dat rijmt ehhe,
(Kijkt de zaal in.)
Wat doe jij daar?
O. Je staat daar zomaar.
Waar was ik
jaloezie, als ik jaloers ben
me jaloers voel, wil ik het liefst gelijk
weglopen, er niet zijn, maar ja,
dat is ook zowat: 'waar ging jij naar toe?'
'Ja, ik was jaloers en ben toen maar weg gegaan'.
Dat kan toch niet. Of wel. Kent u dat misschien,
dat knagende gevoel en dan tegen jezelf voortdurend
zeggen dat je dat weg moet drukken, dat het dom is, dom, dom, dom
en dan ineens bedenken dat het ook gezond is
voor het behoud van de menselijke relatie.
Maar de mate waarin? Wat is 'een zekere mate' waarin het gezond is?
Een vriendin zei me ooit eens:
'Als je echt van iemand houdt dan wil
je dat die ander gelukkig is, ook al is het
met iemand anders dan jij'.
Is dat nou bullshit? Of zit er een kern van waarheid in?
Kent u de film 'Pourquoi pas' ?
Hadden ze relaties met meerderen, mannen en vrouwen door en met elkaar,
Overigens een vraag: hoe zou het komen dat de meeste heteromannen
wel graag samen met hun vriendin en een andere vrouw daarbij in bed liggen
een trio dus, maar niet met hun vriendin en een andere man, is daar al fundamenteel wetenschappelijk onderzoek
naar gedaan? En is dit een beetje hypocriet? Of een beetje dom?
Tangomuziek zet in.
Man en vrouw dansen een gepassioneerd tangoduet.
Na afloop gelijk de zaal in:
M & V: 'Dat was dans!'
Vrouw loopt rond.
Kijkt.
Loopt verder rond.
Man kijkt naar haar.
M: Even uit het niets nu:
Deze voorstelling is cocaïne vrij.
Gemaakt zonder cocaïne tijdens de repetities
gemaakt zonder cocaïne om door te gaan 's nachts
sommige mensen in de theaterwereld
schijnen niet zonder te kunnen
als ze voorstellingen maken.
De honden.
Ik beledig niet graag iemand
maar graag maak ik een uitzondering
voor cokesnuivers
op hun geweten
de duizenden gevangen genomen
bolletjes slikkers in Nederland, Suriname
Curaçao en de Nederlandse Antillen.
Laten ze daar zelf hun lijntjes
gaan halen en
op de Antillen vast komen te zitten, of met zijn tweeën (gezellig)
op Schiphol.
In sommige dingen ben ik (gelukkig zelf nog nooit gesnoven) een moralist.
Dat uit de tijd zijnde cynisme en ouderwetse cocaïnegebruik
heeft ook alles met elkaar te maken, daarover later nog meer.
OK, vroeger rookte ik wel een stickie,
tegenwoordig neem ik af en toe nog wel eens soms een haal
waarbij ik bewust inhaleer
maar ik rook dan wel nederwiet
of is dit huichelachtig?
En wat dan over een glas cognac bij de koffie
voor de voorstelling?
Of spreek ik mezelf nu weer tegen?
Van tien koppen koffie krijg je
vast ook wel een kick.
Kijk nu komen de nuances.
De drugs die wij tweeën hier nemen:
Nicotine, alcohol, cafeïne, THC, dat is het wel,
de zogenaamde 'legale of gedoogde drugs'.
Nu heb ik op de theaterschool wel eens gewerkt
met iemand die af en toe een snuifje coke nam
's ochtends om naar school te gaan
een medeleerling en ik kon goed met hem
opschieten en voorstelbaar na een avond werken
en 's nachts doorgaan dat je dan om wakker te blijven.
Goed, we zouden het over coke, the witte sloper
(ik blijf tegen het gebruik, geloof ik)
en het cynisme hebben.
Van cocaïne verhard je en word je agressief
nu denken sommige 'lieve en naïeve' theatermensen
wat te eenvoudig: ik ben toch te lief, dus wat zou dat,
Of: dat valt heus wel mee.
Ach, zij zien hun eigen verharding en verbittering niet meer,
en hoe de drug ervoor zorgt dat ze zich voor anderen
afsluiten, hoe ze in hun spel ook verharden en minder
open staan voor goed samenspel
niet meer de kar willen trekken, maar alleen
uit willen blinken zonder de ander
het dal uit te sleuren.
Jammer; het punt is: uitzonderingen daar gelaten.
Dan denkt iedereen gelijk weer
dat hij een uitzondering is.
Aan de andere kant:
Ik zag ooit eens een toneelschool docent
met bloeddoorlopen ogen uit de toilet komen
enne: het is ook weer de vraag van de westerse markt naar cocaïne, toch?
Een ex-vriendin van mij,
niet mijn ex, een vroegere vriendin,
gebruikte te regelmatig, vond ik, een lijntje en omdat ik haar erg mocht,
ze was overigens Joods, maar dit terzijde,
heb ik net zo lang tegen haar aan gepraat
en waarschijnlijk gedramd
totdat ze er vanaf was, wat ze me wel vol trots vertelde.
Ook al is dit de enige goede daad geweest
in mijn leven, daar ben ik toch wel trots op.
Neen we noemen geen namen, en vervolgens.
nou ja, het doet er niet toe, ik ben wel
voor het legaal verstrekken van heroïne.
Ligt er hier een kleine tegenstelling op de loer?
M: Overigens, van dat passieve meeroken
krijg ik ook maar longkanker.
Waar waren we gebleven
rook jij menthol light?
Of zware shag tegenwoordig?
Goed tot nu toe ging het over van alles
nu dan over de dood,
de liefde komt later wel.
U denkt wellicht, tot nu toe,
die doen wel erg lichtzinnig over de dood.
Dan moet u ons nu eens horen.
Beginnend met de Dalai Lama
die ooit eens heeft gezegd:
'wij weten als we worden geboren
niet of we 10 maanden of ouder dan 100 jaar worden.
Dat is ook minder belangrijk
dan dat we de tijd dat we hier zijn
zo gelukkig mogelijk leven'.
En op de vraag of hij gelukkig kon zijn
zolang zijn land bezet was door China
zei hij toch peinzend: 'ja'.
Dat boek van de Dalai Lama
zou u eens moeten lezen.
Nu in onze westerse, goed doorvoede wereld
waar niet iedere dag duizenden kinderen van de hongersnood sterven
het volgende:
Kom ik het ziekenhuis binnen
Dood
zie ik mijn aan AIDS lijdende vriend
Dood
althans in de armen van zijn partner
overlijden.
Een prachtig gezicht ook, als in een beeldhouwwerk.
Het leek op de Piëta, waarin zijn partner
hem als Maria omhelsde, achter hem zittend hem vasthield,
terwijl hij overleed en zijn ogen opsloeg
en even kort leek
op Christus die van het kruis gehaald werd.
M: Bij een andere vriend van me
Dood
zat ik aan zijn bed
de avond voor hij
in diezelfde nacht overleed.
Ik vond hem de volgende ochtend dood.
Ik las hem als laatste wat hij hoorde
een gedicht voor van Hans Lodeizen
over iemand die overlijdt
als een kind, dat uit een zandbak loopt.
Die nacht droomde ik van een groot
hel wit licht.
Dat moet zijn dood geweest zijn
dacht ik later.
Goed dan, ik hou van gospels
en zou graag even een gospel horen
om de sfeer te veranderen
('Deep River' gospel o.i.d.)
Korte stilte
wat me brengt op de Caribische invloed
in ons koude kikkerlandje.
Kom ik op mijn werk, dood
een Surinaamse vriendin / collega
Dood
God hebbe haar ziel, dood, ze was een fantastisch wijf
zou ze zelf zeggen en ze zou het fantastisch vinden
Als ik haar hier nu nog één keer citeer:
'Suriname, die bananenrepubliek'
Ze kreeg een indrukwekkende uitvaart.
Goed, dat mocht zij dan wel zeggen,
maar mag ik dit ook zeggen en schrijven
als 1/32 gekleurde man?
Kortom: hoe politiek correct moet ik zijn?
M: Als ik nou zeg
V: Neen
M: Wat neen?
V: Jij begon te zeggen
M: Ja
V: Neen, dat bedoel ik nou.
Dat kan dan niet.
Dan moet je míj laten beginnen.
Politiek correct. Jij bent in dit stuk al veel te veel aan het woord. Wijsneus.
Laatst in de videowinkel
zei een gekleurde lesbische radicale pot
over haar vriendin:
"maar zij ís ook een dom blondje".
M: Dat kan dus weer wel.
Maar als ík dat, letterlijk hetzelfde, over een
vriendin zeg, word ik vervolgd
wegens het beledigen van een meerderheids
volksdeel.
V: Pardon?
M: Vrouwen, zo'n kleine 51 % van de Nederlandse bevolking.
V: Economisch de minderheid.
M: Dat bedoel ik nou, de waarheid kan
niet gezegd worden.
V: Maar wel directeur.
M: Wie?
V: Die vriendin, dat domme blondje, directeur
van het C.O.C.
M: Dan zeg je geen "directrice".
En "de zee"?
V: Mannelijk.
M: Vrouwelijk.
V: (Doet iets bij man, tilt bijvoorbeeld broekriem op
en kijkt in de voorkant van de broekopening)
Dit weer wel.
M: Maar als ik het doe bij jou.
V: Dan weer niet.
V: (Zoent man vol op de mond)
Dit ook.
M: Maar ik weer niet.
Tenzij ik een eeuwenlang onderdrukte,
anders gekleurde minderheid ben?
V: Dat ligt eraan.
M: Als jíj ook een eeuwenlang onderdrukte anders gekleurde minderheid bent?
V: Dan weer niet.
M: Maar als jij de heersende onderdrukkende
klasse vertegenwoordigt, ik stel me jou voor
met een foute bontjas en miljonaire?
V: Meestal ook absoluut niet. Misschien in een historisch literaire context weer wel.
Hangt wellicht af van die context.
Wat het ergste was, gedurende die
eeuwen. Of nu grafjes, pardon grapjes over Joegoslavië.
M: Een oude joodse man vertelde dat híj
het smakelijkst kon lachen over een
goede witz met betrekking tot de oorlog.
V: Mits verteld door een jood?
M: Neen, bijvoorbeeld: Twee uiterst sjieke Joodse dames,
Judith en Esther lopen begin jaren '40 door
de Kalverstraat. Staat er op een schutting:
"Joden dood". Zeg Judith tegen Esther: "ik
wou dat er nog gewoon "kut" op stond.
V: (Houdt haar lachen in.)
M: Vond hij leuk.
M: Maar grappen over voormalig Joegoslavië?
V: Nog steeds niet, nu niet.
Wel zo'n twintig jaar erna.
M: En als ik nu vluchteling uit het voormalig
Joegoslavië ben en me ermee afreageer?
V: Dan weer wel, denk ik.
M: Tenzij ik me als etnische Bosniër een grapje
veroorloof over Serviërs en er staat er
een achter me.
V: Een blauw oog.
M: Minstens.
V: En dan muziek.
M: Erg gevoelig.
V: Vroeger ABBA niet.
Nu ABBA wel.
Of nog steeds niet.
Zwarte muziek, altijd goed.
M: Tenzij wij kleurlingen......
(Tot het publiek:)
Ik ben voor 1/32 Antilliaans, dus Afrikaans.
Dus heb ik er recht op. Ook al
kun je het niet zien.
(verder:)
Lid worden van het zwart islamitisch front
en de joden van alles de schuld geven.
V: Dan weer niet.
M: Tenzij je zwart en joods bent misschien.
Maar dat weet ik niet zeker.
V: Ah, de Islam.
M: Rushdie.
V: Fatwa.
M: Zwijgen, ander onderwerp.
Disco muziek komt op.
Man eerst en daarna vrouw dansen een discodans, man met bal ook.
(Man gaat daarna over een rap:)
'you know respect is a thing
you reallu gotta earn
and the way you live
you reallu gotta learn
that the truth is a doublesided thing
yeah, the truth is a doublesided thing
that really gotno wing
if you're a wigger you ain't no nigger
but respect is just the same
and it ain't no real shame
to behave like this brother
brother, brother brother
that there is no other
way to fool around than telling the truth
the only thing that you can do
stay cool, stay clean
stay fresh, stay mean
and know what you feel
is real
and know what you feel
is real
respect is the only way to
survive
and respect the thin that
keep you alive
for is reallu is that cool
so be no fool
and tell it like it is:
and spell it like it is:
R C E P S E T
Respect
Yeah brother, yeah man and
Don't fool around
Don't take that drugs and feel that proud
That you yourself can win
And don't take that bullets, no
So don't take that bullets, no
V is naar man toe gelopen en gooit hem ballen toe, wil van het toneel af?
M: Ik wil ook nog iets over de liefde zeggen: (Vrouw staat nu als een standbeeld.)
Als God liefde is, welke liefde dan?
De liefde om de ander meer lief te hebben dan jezelf, bedenk ik me nu.
De mens, in zijn algemeen, enkele uiterst zeldzame uitzonderingen daar gelaten, is egoïstisch ingesteld en wenst
slechts dat de ander van hem houdt.
'Ik hou van je' is een slap excuus voor de werkelijke gedachte die daarachter zit: 'jij moet van mij houden'.
Vrijwel niemand, ik niet uitgezonderd, is in staat onbaatzuchtig lief te hebben en de ander boven zichzelf en zijn
eigen belang te stellen.We rechtvaardigen dit door onszelf als moreel zuiverder te denken t.o.v. de ander: ik werk
harder, heb het moeilijker, doe meer vrijwilligerswerk enz.
En daarom moet de ander van mij houden: Ik wil dat de anderen mij liefhebben. Met de mond belijden wij echter:
'ik hou van jou, zoals je bent.'
Het is bijna onmogelijk om op deze tegenstelling een vinger te leggen. Vrijwel iedereen zal ontkennen dat dit zo is:
'neen, ik hou echt van je/de ander.'
Dat de meeste mensen zich zo elkaars gevangenen maken om ervoor te zorgen dat de ander van ze houdt, en dat
ze dit met allerlei gedachten kronkels rechtvaardigen waarvan de ergste de geveinsde 'onbaatzuchtige liefde' is, is
een gotspe.
Zo zijn de meeste mensen bezig hun zogenaamde liefde te verkopen voor veel meer dan die waard is. Zij verkopen
hun 'jij moet van mij houden voor': 'ik hou van jou'. En dat is geen liefde. Die paar mensen die wel onbaatzuchtig
lief kunnen hebben zijn dan God's liefde.
Omdat ik toch al zeur als een dominee en u niet wilde lastig vallen ('de liefde is lankmoedig, zij neemt geen wraak')
met de eerste brief van Paulus aan de Korinthiërs (13, 1 t/m 13) met als afsluiting het fantastische: 'en nu blijft
hoop, geloof en liefde, maar de meeste van deze is de liefde', zal ik ook verder maar niet uit de bijbel citeren.
Maar wel Lao Tse met een wijsheid over de mens:
Niet
dient je wens te zijn
te fonkelen als een edelsteen,
maar gemeenschappelijk te zijn
als de eenvoudige rots
(M & V) : Wij danken u allen hartelijk.
© Jan van Westerlaak
(De volgende 2 bladzijdes worden eventueel niet gespeeld.)
M. komt weer op. Zegt: 'wat ik nog vergeten was te zeggen'.
M: In memoriam Herman Brood (I am a DJ, I am what I play)
Dope Sucks!
Dat heeft hij dan wel
Zelf gezongen
Maar leef daar maar eens naar
Dus als DJ zette ik de
Volumeknop helemaal voluit
Bij die woorden zodat de hele zaal
Keihard terwijl ze danste meebrulde:
'DOPE SUCKS' (meerdere malen op dezelfde avond)
Had Herman leuk gevonden
Wie weet al die dansers (m/v) clean
Als beloning kocht ik later
Heel voordelig 3 kunstwerken
Van hem
In de uitverkoop
(Galerie ging failliet)
en nu, na zijn zelfmoord
('when I do my suicide for you
I hope you'll miss me too')
Hij wist het dus wel aan te kondigen
Dank ik de junkie Brood,
Ze zijn nu ongeveer
Het tienvoudige waard
Geworden:
'ik wilde ook nog ooit eens
vliegen'
Domme Herman,
Maar niet zo!
(That is why a deejay saved my life with a song)
Op de video is Gerardjan Rijnders te zien die iets voorleest.
Man en vrouw komen zo nu en dan op om attributen e.d. op te halen van het toneel.
Dit duurt geruime tijd.
Op een gegeven moment zet de man de video af.
Zachtjes fluitend lopen de man en vrouw van het toneel.
De man komt terug het toneel oplopen:
Voici (waardig)
Meisje in
rolstoel
op een terras
bij een Amsterdamse coffeeshop
keurig rechtop lichaam
prachtig gebouwd
heldere ogen
een beetje
trieste standaarduitdrukking
op haar gezicht
Française
staketsels van benen
(naargeestig)
niet jaloers,
geaccepteerd,
Mona Lisa glimlach.
Vlak achter haar staan te praten
twee blozende
gezonde blonde
Hollandse meisjes
in minijurken
Pleeg nooit zelfmoord, er is liefde.
(Deze kent u allemaal al, toch?)
1. Eet gezond (2 x fruit per dag, minimaal 2 ons verse groenten, cholesterol-arm,
weinig tot geen koolhydraten en suikers)
2. Rook niet
3. Wees (erg) matig met alcohol
4. Beweeg regelmatig (minimaal 2 x per week 1 uur intensief)
5. Blijf op uw ideale gewicht
6. Doe ontspanningsoefeningen (volgens welke leer dan ook, iedere dag minimaal 15 minuten)
7. Drink iedere dag ongeveer 2 liter (of meer bij grote inspanning en warm weer, maar ook weer niet teveel)
water
8. Eet vooral bruin brood en ook anders vezelrijk.
9. Begin de dag met een aantal diepe ademhalingsoefeningen
10. Ga met liefde om met uzelf en de medemensen / dieren / wereld
11. Slaap genoeg
12. Lees al de literatuur over gelukkig worden o.a.:
Literatuur:
Dalai Lama: De kunst van het geluk (Rainbow pocket no. 530, €8,-)
Dalai Lama: Open je hart (Rainbow pocket no. 671, €8,-)
Etc.
Choices/Keuzes
Tekst en spel: Jan van Westerlaak
Spel en dans: Helena Lizari
Vormgevingsadvies: Jan van der Wal
Lichtadvies: Stefaan Bekkers
Kostuum advies: Sally Dyer
Muziek o.a.: Egmont Swaan
Grafisch Ontwerp: Jan-Willem Doornenbal
Spel op video: Gerardjan Rijnders
Première: 15 oktober 2003, Theater Pickup Club, Amsterdam
Productie: Olavola / Quelle Horreur / PickupClub
Met dank aan: Koos Vos, Pickup Theater, Mirjam Tazelaar, Marc Koolen, Ludivine Allegue Fuschini, studio Poderosa, Saskia van der Valk, iedereen van Quelle Horreur en vele anderen!
© Jan van Westerlaak, Quelle Horreur en de verschillende auteurs.